Endometrioza to przewlekła choroba ginekologiczna, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy rozwija się poza jej jamą, najczęściej w obrębie miednicy mniejszej. Może występować na jajnikach, jajowodach, otrzewnej, pęcherzu moczowym czy jelitach. Objawia się m.in. silnym bólem miesiączkowym, bólem podczas współżycia, trudnościami z zajściem w ciążę oraz przewlekłym zmęczeniem. W Polsce szacuje się, że endometrioza dotyka nawet co dziesiątą kobietę w wieku rozrodczym. Ze względu na zróżnicowany przebieg i objawy, endometriozą leczenie musi być dopasowane indywidualnie.

Jakie metody leczenia endometriozy są dostępne?

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne endometriozy opiera się głównie na leczeniu hormonalnym, które ma na celu ograniczenie wzrostu ognisk chorobowych i złagodzenie objawów bólowych. Najczęściej stosuje się:

• doustne środki antykoncepcyjne (monofazowe lub dwuskładnikowe),
• gestageny (np. dienogest),
• analogi gonadoliberyny (GnRH), które wprowadzają organizm w stan „sztucznej menopauzy”,
• inhibitory aromatazy, które ograniczają produkcję estrogenów w tkankach.

Uzupełniająco stosuje się także niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które łagodzą ból, ale nie wpływają na rozwój zmian chorobowych. W wielu przypadkach leczenie farmakologiczne pozwala uzyskać kontrolę nad objawami, a jednocześnie odracza konieczność leczenia chirurgicznego.

Leczenie farmakologiczne endometriozy – kiedy warto je rozważyć?

Farmakoterapia to pierwszy wybór zwłaszcza u młodych pacjentek oraz kobiet, które nie planują ciąży w najbliższym czasie. Niski stopień zaawansowania zmian endometrialnych, umiarkowane objawy oraz dobre wyniki badań obrazowych to główne wskazania do tej formy leczenia. Jednak trzeba zaznaczyć, że leczenie hormonalne działa jedynie objawowo – po jego zakończeniu objawy często powracają.

Dlatego tak ważna jest regularna kontrola u ginekologa oraz dostosowanie terapii do zmieniających się potrzeb. Czasami warto połączyć leczenie hormonalne z leczeniem dietetycznym, wsparciem psychologicznym lub fizjoterapią uroginekologiczną.

Leczenie chirurgiczne

Chirurgiczne usuwanie ognisk endometriozy wykonuje się najczęściej techniką laparoskopową – to małoinwazyjny zabieg umożliwiający zarówno diagnostykę, jak i leczenie. Operację rozważa się, gdy farmakoterapia nie przynosi efektów lub zmiany chorobowe prowadzą do deformacji narządów (np. jajników, jelit, pęcherza). W przypadku endometriozy głęboko naciekającej (DIE) niekiedy potrzebne są skomplikowane operacje z udziałem wielu specjalistów.

Dzięki postępowi w chirurgii możliwe jest precyzyjne usunięcie zmian przy zachowaniu płodności. U części pacjentek po operacji wdraża się leczenie hormonalne jako profilaktykę nawrotów. W zaawansowanych przypadkach chirurgiczne leczenie endometriozy może istotnie poprawić jakość życia i zwiększyć szansę na ciążę.

Nowoczesne leczenie endometriozy

Postęp medycyny sprawia, że coraz częściej mówi się o bardziej zindywidualizowanych i nowoczesnych metodach terapeutycznych. Nowoczesne leczenie endometriozy to m.in.:

• leki drugiej generacji (np. linzagolix) – selektywne inhibitory receptorów GnRH, które oferują mniej skutków ubocznych,
• terapia fotodynamiczna (PDT) – metoda eksperymentalna polegająca na niszczeniu patologicznych tkanek za pomocą światła i substancji fotouczulających,
• chirurgia robotyczna – coraz częściej wykorzystywana w trudnych przypadkach endometriozy głębokiej,
• implanty hydrożelowe – nowe podejście profilaktyczno-terapeutyczne, testowane jako bariera dla przemieszczania się komórek endometrialnych.

Wszystkie te metody mają na celu skuteczniejsze leczenie przy minimalizacji skutków ubocznych. Co ważne, nowoczesne leczenie endometriozy coraz częściej uwzględnia także aspekty psychiczne – lęk, stres i depresję, które towarzyszą pacjentkom z chorobą przewlekłą.